Yayın: Eurasia Daily Monitor Volume: 22 Issue: 2

 

Paul Goble

 

Özet:

 

• Ukrayna parlamentosu, Rusya'nın 19. yüzyılda Çerkeslere karşı gerçekleştirdiği eylemleri soykırım olarak tanıma kararı aldı. Çerkesler ve insan hakları aktivistleri, bu kararın diğer ülkelerin de aynı yönde hareket etmesine önayak olmasını umuyor.

 

• Moskova, Ukrayna'nın bu eyleminin etkisini azaltmak ve diğer ülkelerin benzer adımlar atmasını engellemek, ayrıca Çerkeslerin anavatanlarına dönüşünü engellemek için çalışıyor.

 

• Sonuç olarak, Çerkesler hem anavatanlarında hem de diasporada yeniden canlanmış durumda. Daha fazla hedeflerine ulaşmayı ve Moskova'nın yönetimine karşı çıkan diğer Rus olmayan gruplar için giderek daha merkezi bir örgüt haline gelmeyi bekliyorlar.

 

 

9 Ocak'ta, Ukrayna’nın Verkhovna Rada'sı, Rusya'nın Çerkesya'yı işgali sırasında ve sonrasında gerçekleştirdiği eylemlerin soykırım olduğunu ilan eden bir kararı ezici bir çoğunlukla kabul etti. 

 

Özellikle, bu karar, 1763 ile 1864 yılları arasında Rusya'nın gerçekleştirdiği eylemlerin “tüm soykırım işaretlerini taşıdığını ve bu tür suçlar bugün işlenseydi, kesinlikle soykırım olarak tanınacaklarını” belirtiyor (Ukrainian National News, January 9; Circassia Today, January 10; Ukrainian Government Portal, accessed January 14).Bu karar ayrıca, Ukrayna parlamentosunun bu suçun tüm kurbanlarının anısını onurlandırmayı ve Çerkes (Adıge) halkıyla dayanışma içinde olduğunu ifade etmeyi amaçladığını belirtiyor ve Rus hükümetinin “soykırım eylemlerini” en güçlü şekilde kınıyor. 

 

 

Ayrıca, Rusya Federasyonu'na bu eylemini bir suç olarak tanıması ve özür dilemesi çağrısında bulunuyor. Ayrıca karar, diasporadaki Çerkes (Adıge) halkının Kuzeybatı Kafkasya'daki eski yerleşim yerlerine geri dönme ve tarihi topraklarında kendi ulusal kaderini tayin etmesini gerçekleştirme hakkını tanımakta ve diğer ülkeleri benzer adımlar atmaya çağırmaktadır.

 

 

Çerkes ulusal hareketi, Rus İmparatorluğu'nun 101 yıllık bir kampanya sırasında yok ettiği Kuzey Kafkasya'da bir Çerkes devleti kurmayı uzun süredir hedefliyor. Bu hedefe ulaşmak için, Çerkes hareketi üç ara hedef belirledi. 

 

Birincisi, Rusya'nın eylemlerinin uluslararası alanda tanınmasını umuyorlar; Çerkeslerin %90'ının ölümüne veya sürgün edilmesine, Ukrayna'daki terör kıtlığı derecesinde bir soykırım olarak kabul edilmesini bekliyorlar. 

 

 

İkincisi, Çerkeslerin etnik anavatanlarına dönüşünü umuyorlar. Şu anda diaspora'da yaklaşık yedi milyon Çerkes var ve etnik anavatanlarında sadece 700,000 bulunuyor. 

 

 

Üçüncüsü, Sovyetler Birliği'nin uyguladığı ve Rusya'nın sürdürdüğü, Çerkes ulusunu Kuzey Kafkasya'da daha küçük ve kontrol edilebilir milliyetlere ayıran bölünmeyi aşmayı ve ortak bir Çerkes ulusunun yeniden canlanmasını teşvik etmeyi amaçlıyorlar. Moskova, bu üç çabaya karşı koymak için çok çalıştı. 

 

 

Birleşik bir Çerkes ulusunun sadece Kafkasya üzerindeki kontrolü için değil, aynı zamanda Çerkeslerin diğer gruplar üzerindeki etkisi göz önüne alındığında, Rus imparatorluğunun çevresindeki hakimiyeti için ne anlama geleceğinden korkuyor. Ancak, Ukrayna'nın kararı sonucu olarak Kremlin, bu ilk hedefte büyük bir kayıp yaşadı ve bu yenilginin diğer iki hedefte de daha fazla kayba yol açması olası. (Bu Çerkes hedefleri ve Moskova'nın onlara karşı hamleleri hakkında bilgi için bkz.  Window on Eurasia, October 17, 2020, May 22, 2021, May 29, 2023; see EDM, May 19, 2022, May 23, June 22, September 20, 2023).

 

       (Kaynak: X.com/UnitedCircasia)

 

Çerkesler ve Ukraynalı destekçileri, böyle bir deklarasyonun kabul edilmesini on yıldan fazla bir süredir istiyorlardı (bkz. EDM,, 27 Mayıs 2014). Gürcistan bu adımı 2011'de attıktan sonra bu tür hareketlere ilgi artmıştı, 2014 Soçi Olimpiyatları sırasında ise, Putin'in bu soykırımın 150. yıldönümünde aynı yerde düzenlediği organizasyonda ilgi daha da arttı. Son üç yılda, Kremlin liderinin Ukrayna'ya karşı genişletilmiş bir işgal başlatmasından bu yana, bu ilgi, Kiev'in Rusya Federasyonu içindeki etnik Rus olmayanlara ulaşma isteği nedeniyle arttı (bkz.  Commentaries, 10 Şubat 2014; North Caucasus Weekly, 20 Mayıs 2013;  EDM, 8 Ağustos 2024; Window on Eurasia,  October 20, November 9 2022, August 2, 2024). Çerkesler, Kiev'in Çeçenistan'ı geçici işgal edilen toprak olarak tanımasından sonra özellikle canlandılar ve o zamandan beri Çeçenlerle ve Ukraynalılarla yakından çalıştılar (bkz.  EDM, 1 Kasım 2022).

 

 

Ezici çoğunlukla, Çerkes aktivistler Ukrayna'nın kararını sevinçle karşıladılar (Kavkaz Realii, 10 Ocak;  Kavkaz Uzel; Ekho Kavkaza, 11 Ocak). İlk etapta Baltık ülkeleri, Polonya ve Finlandiya'da ek benzer beyanlar almak umuduyla diğer hükümetlerle temaslarını genişletmeyi planlıyorlar (Kavkaz Realii, 10 Ocak). Rus emperyalizmini yenmek ve hepsi için bağımsızlık kazanmak amacıyla, Rusya Federasyonu içindeki diğer milliyetlerle ortak bir cephe oluşturmayı tartışıyorlar (Caucasusfree.com, 14 Ocak'ta erişildi). Ayrıca, anavatan ve diasporadaki grupları daha yakın ilişkilendiren ortak bir Çerkes parlamentosu gibi yeni ve daha kapsamlı örgütler oluşturmayı ve Çerkes olayları hakkında daha geniş bir uluslararası kitleye ulaşmak için çok dilli bir haber bülteni oluşturmayı çalışıyorlar (Window on Eurasia, 26 Kasım 2024).

 

 

Dikkat çekici bir şekilde, Moskova'nın bu hareketi kontrol etmeye çalışmasının bir yansıması olarak hareketi bulanıklaştırmak ve Çerkes hareketini zayıflatmak amacıyla bir avuç Çerkes grubu Ukrayna'nın kararına karşı çıktı, (Aydınlık, 12 Ocak). Bu gruplar arasında en öne çıkanlardan biri, Rus istihbarat servisleri tarafından ele geçirildiği uzun süredir şüphelenilen ve birçok Çerkes'in artık terk ettiği Uluslararası Çerkes Derneği'dir (bkz.  EDM, 16 Şubat 2023; Window on Eurasia,  July 2, 2020, May 4, 2022, February 1, 2023, 11 January, 27 January, July 28 2024). 

 

 

Uluslararası Çerkes Derneği’nin bu son ve geniş çapta popüler olmayan eylemi, bu tür şüpheleri pekiştirecektir. Bu neredeyse Uluslararası Çerkes Derneği’nin kesin olarak çöküşüne yol açacak ve Moskova'yı diğer gruplara karşı çabalarını artırmaya ve Rusya'daki Çerkes aktivistlerine yönelik baskıyı daha geniş bir şekilde kullanmaya zorlayacaktır. Ancak bu tür hamleler, Çerkeslerin en büyük güçlerinden biri olan bir şeyin altını çizerek geri tepecektir. İnternet çağında, Moskova'nın diaspora veya Kafkasya'da yaptığı şeyler hızla diğerleri tarafından bilinir hale geliyor, radikal düşünceleri artırıyor ve Moskova'nın kontrol etme yeteneğini azaltıyor.

 

 

Çerkesler, kendi bölgelerinde Rus seferberliğini engellemek için Ukrayna ile müttefik olduklarından, hem Rusya Federasyonu içinde hem de dışında büyük nüfusu ve diğer gruplar üzerindeki etkisi nedeniyle, Kremlin için daha büyük bir hedef haline geleceklerdir (bkz.  EDM, 18 Ekim 2022). Moskova, şimdi her zamankinden daha fazla, ulaşıp erişebileceği Çerkeslere karşı daha sert baskıcı önlemler kullanması gerektiği sonucuna varabilir, Jamestown Vakfı gibi onlarca yıldır Çerkesleri destekleyen ve hatta onları koruyan kurumlar ve kişiler dahil herkese Rusya saldırabilir (örneğin,  Jamestown, 29 Mayıs 2020). Ancak bu, Moskova'nın konumunu daha da zayıflatma riski taşır. 

 

 

Bu tür saldırılardan onları alıkoyan tek şey, Gandhi'nin baskıcı rejimler ile onlara karşı çıkanlar arasındaki mücadeleler hakkında söylediklerine aşinalıkları olabilir, ki bu yazar, Ağustos 2023'te İstanbul'da Bağımsız Çerkesya Uluslararası Konferansı'ndaki konuşmasında buna değinmiştir (Window on Eurasia, 8 Ağustos 2023). Gandhi, ulusal hareketlerin karşıtlarının önce onları görmezden geldiklerini, sonra onlarla dalga geçtiklerini, ardından onlara saldırdıklarını ve sonunda teslim olduklarını öngörmüştür. Ukraynalı parlamenterlerin yaptığı şey, muhtemelen bu günü daha yakın bir hale getirmiştir. Moskova'nın bu duruma vereceği yanıt ise, söz konusu günü daha da yakınlaştırabilir.

 

 

Kaynak: https://jamestown.org/

Gözden geçirilmiş yapay zekâ çevirisidir.

Cherkessia.net, 20 Ocak 2025