20 yıl önce ortaya çıkan Uluslararası Çerkes Derneği UÇD, yani Türkiye’de bilindiği şekliyle DÇB, ulusun trajik geçmişine dayalı ciddi sorunlardan hiçbirini çözememişti. Bunun yanısıra, UÇD, son yıllarda kendini bile aşan bir şekilde bozularak, sadece “sözde var” bir örgüte dönüşmüş; hem Rusya’da hem de diasporada Çerkesler nezdindeki etkisini ve prestijini yitirmişti. Bu nedenle Çerkes toplumsal yaşamını gelecek perspektifi açısından yönlendirebilecek, başka bir ideale vakumize edip sürükleyebilecek yeni bir yapı oluşturulmalıydı.

İçine girilen krizin birinci sebebi; yüzyıldan fazla süren ( 1763-1864 ) Rus-Çerkes savaşları ile Rusya Devleti tarafından işlenen “Çerkes soykırımı” suçunun Rusya Federasyonu yönetiminin ve Avrupa toplumlarının gündemine girmeye başlaması nedeniyle gelişmekte olan olaylar karşısında ulus içerisinde ayrışmaların oluşmasıdır.

Krizin ikincil ciddi sebebi ise, yapılması planlanan 2014 Soçi Olimpiyatları’na Rusya’daki ve diasporadaki Çerkes Toplumsal Örgütlerinin yaklaşımları olmuştur.

Bilindiği gibi, 21 Mayıs 1864 tarihinde Rus askeri birlikleri Kafkasları fetihleri şerefine Soçi kenti yakınlarında bulunan Kbaada’da bir geçit töreni düzenlemişlerdi. Bu tören, ulusumuz için son tarihi trajik eylemdir.

2014 yılı bu üzücü tarihin 150. yılına denk geliyor ve Çerkes Örgütleri, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin 2014 Kış Olimpiyat Oyunları için Soçi’yi tercih etmiş olmasına karşı tepki gösteriyorlar.

Rusya Federasyonu yöneticileri şimdiye kadar oyunların gerçekleştirilmesi konusunda “taraftar” ve “karşı” olan Çerkes Toplumsal Hareketleri’nin çağrılarını gözardı etti. İlk gruptakiler, sorunun Çerkeslerle ilgili sembollerin kültürel program çerçevesinde bu etkinliklere dahil edilmemiş olması olduğunu söylüyorlar. Karşı olanlar ise olimpiyat oyunlarını, Çerkes soykırımının Rusya federasyonu tarafından tanınması ile ilişkilendirerek, boykot ediyorlar.

Bu ikinci gruba dahil olan, yurtdışında yaşayan Çerkeslerin, son derece olgun ve barışçıl karakterli “Soçi Olimpiyat Oyunlarını protesto eylemleri”, her geçen gün artan sayıda taraftar bulmaya başladı. Çerkes sorunu, artık Avrupa toplumunda; farklı bilimsel çevrelerde; ABD, Kanada, İngiltere, İsrail, Türkiye ve Gürcistan basınında daha sık yer alıyor. Ve son zamanlarda 150 yıl öncesindeki askeri tarih ile Çerkes soykırımını konu alan onlarca makale ve kitap yayınlandı.

Anlaşıldığı kadarıyla, Rusya politikacıları, 2010 yılı içerisinde Gürcistan’da ( Tiflis kentinde ) gerçekleştirilen bilimsel konferansların ardından, bir grup politikacının Gürcistan parlamentosuna Çerkes soykırımını tanınması yönünde bir başvuruda bulunmuş olmaları ve devam eden çalışmaları sebebiyle şaşkınlık içerisine düştüler. Gürcistan Birleşmiş Milletler üyesi bir ülke ve onun Çerkes Soykırımını tanıması neticesinde, başka ülkelerin de bu örneği izlemesi ve “Çerkes Sorunu”nun uluslararası olarak da meşrulaşması olasılığı var.

İşte bu nedenlerle Rusya Federasyonu, Federal ve Yerel yönetimler eliyle bir kontra hareket örgütleme; yani yukarıda mevzu bahis ettiğimiz “Çerkes Organizasyonları Konseyi” gibi bir yapının oluşturulması kararını aldı.

Hiç şüphe yok ki, bu “Konsey” Soçi kentinde olimpiyat oyunlarının yapılması fikrine saygı duyacak ve sadık kalacaktır. Onların bu konuda olası en büyük istemleri Olimpiyat oyunlarının açılışında Çerkes kültüründen kimi unsurların törenlerde sergilenmesini istemek olacaktır. Öte yandan, Moskova için, hükümete ve kararlarına sadık kalacak bu yapı, gelecekte kurulacak diyalogda bir taraf olacak; hatta tek “meşru” organizasyon ilan edilecektir.

Burada “Konsey” inisiyatifini oluşturanlardan beklenen, Soçi Olimpiyat Oyunlarını boykot etme çağrısı yapan “radikal” Çerkes Örgütlerini bloke etmeleridir. Katılımcılardan birisinin yaptığı şu açıklamalar bu girişim üzerinde çok dikkatli düşünülmesi gerektiğini gösteriyor:

 “Rus yönetimine ültimatom verir gibi bir dille konuşmak yasaktır” ve hatta, sadece “Konsey” yönetim çevrelerine doğrudan hitap yetkisine sahiptir.

Fakat, bu yeni yaklaşımın; yani “Çerkes Organizasyonları Konseyi”nin de Uluslararası Çerkes Derneği’nin acıklı kaderine uğrama ihtimali var. Son yirmi yıl içerisinde dünyada ve Çerkes Toplumsal Hareketi’nde pek çok şey değişti. Kafkasya’da ve ülke dışında yeni nesil eğitimli Çerkes politikacılar yetişti. Öyle ya da böyle, UÇD’nin bozulmasının ardında, tüm dünyada Çerkes Hareketi tarafından sorgulanan liderlik kalitesinin ve yöneticilerinin politik iflasları var.

Günümüz Rusya’sında herhangi bir organizasyon veya organizasyonlararası Konsey oluşturulması sadece yönetimin oluru ile mümkündür. Bu nedenle Çerkesk kentinde yakın geçmişte imzalanan “Rusya Federasyonu İçerisinde Faaliyet Gösteren Çerkes Örgütleri ve Toplumsal Hareketleri Arasında İşbirliği ( “Çerkes Organizasyonları Konseyi” ) anlaşması de bir istisna olamaz.

Ve eğer söz konusu proje ortaya atıldı ise, doğal olarak akla şu soru geliyor: Bu yapı, kime, neden gerekiyor? Biraz da bunu: Söz konusu projeden kimin çıkarı var sorusunu yanıtlamaya çalışalım:

Birincisi Yönetim’in çıkarı var.

Açıktır ki; Uluslararası Çerkes Derneği tam anlamıyla yıpranmış ve gözden düşmüştü. Pek çok Çerkes Toplumsal Organizasyonu bu yapı içerisinde yer almak istemiyordu. Şimdi UÇD içerisinde yer alan, aynı aktörlerle yeni bir proje hazırlanıyor. Böylece yöneticiler, daha önceleri UÇD içerisinde yer almayan başka  organizasyonları da denetimleri altına almış oluyorlar.

İkincisi Sponsor.

Konsey’in finanse edilmesi işini bir işadamı sağlıyor. Bu işadamı söz konusu anlaşmayı imzalayan Ulusal Çerkes Organizasyonlarını kanatları altına alarak Federal Yönetim ve bölgesel alanda politik rakipleri karşısında ağırlığını arttırıyor.

Üçüncüsü Katılımcı Gruplar.

Bunların, Rusya’da artık herkesin bildiği gibi iktidar ile kurulan ilişkiler sayesinde gerçekleşebilecek ticari projeler gibi hırsları var. Başka önemli bir faktör ise 2014 Soçi Olimpiyat Oyunlarının yaklaşıyor olması. Bu süreçte doğal olarak Federal Yönetim ile, bazı tercihler karşısında sessiz kalmaları karşılığında bir pazarlık durumu sözkonusu olacak. Onlara göre bütün bu organizasyonlar bir “truva atı” vazifesi görmeliler.

Peki kitle?

Onlara kimse söz konusu bu faaliyetin amacı hakkında açıklama yapmayacak. Ve hatta ulusal ideal için, yöneticilerin dikkatlerini çekebilmek için, başlangıçta reel bir görüntü sergilenecek. Garip olan, kimsenin söz konusu bu anlaşmayı imzalayan şahıslara hiçbir bir soru yöneltmemesi. Halbuki bunların çoğu zaten çoktandır ulusal organizasyonlarımızın içerisindeler ve ulusal ideallerin yükselmesine karşı başarı ile (!) direniyorlar.

Sonuç:

Mevzuu bahis ettiğimiz ulusal organizasyonlar toplantısı alenen ticari kaygıların gölgesini taşıyor. Şüphesizdir ki, bütün bunlar Ulusal Örgütlenmelerin daha da gözden düşmelerine neden olacaktır. Bu takdirde gençlerimizi başka güçlerin kendi çıkarları için kullanmak üzere kendi saflarına çekmeleri de imkan dahilindedir.

Pek çoğunuz bize şöyle soruyor olabilirsiniz: Biz neden ulusal sorunlarımız ile ilgili ufacık bir konuda dahi her hangi basit bir sorunu çözmeyi beceremiyoruz? Herkesin malumu olduğu üzere; Çerkes ulusundan sayı ve potansiyelce daha az olanlar bile bizden daha ileriye gittiler.

Cevabımız açık ve nettir: Tüm uluslar ticari kazanımlarını ulusal ideallerine ulaşmak için kullanırken, sadece biz ulusal ideallerimizi ticari kazanımlar için kullanıyoruz.

Ve yine oldukça açıktır ki, sorunlarımıza böylesi bir şekilde yaklaşmayı sürdüğümüz müddetçe durumumuz-konumumuz değişmeyecektir.

Aydemir Wupç’ejıkho

İlgili haberler için bknz.

http://www.cherkessia.net/news_detail.php?id=4209

http://www.cherkessia.net/news_detail.php?id=4212

***

 ДУБЛЬ 2.

Создание новой суперструктуры "Совет черкесских организаций", которая по замыслу ее инициаторов должна трансформироватся в Адыгэ Хасэ Российской Федерации, явилось достаточно яркой иллюстрацией серьезного кризиса в черкесском общественном движении. Международная Черкесская Ассоциация (МЧА), возникшая 20 лет назад, не смогла решить ни одной сколько-нибудь серьезной проблемы народа с трагическим прошлым. Более того, в последние годы деградация МЧА достигла своего апогея, она существует номинально, потеряв вляние среди черкесов как в России, так и диаспоры. Образовавшийся вакуум должен был заполнится другой структурой с другими идеями, задачами и наделенная способностью определить дальнейшие перспективы в развитии общественной жизни черкесов.

Причиной кризиса стало размежевание внутри народа, наметившееся после постановки перед российским руководством и европейским сообществом вопроса о признании Геноцида, совершенного Российским государством в отношении черкесского населения в ходе Столетней Русско-Черкесской войны 1763-1864 гг.

Второй серьезной причиной кризиса стало отношение черкесских общественных организаций в России и за рубежом к предстоящим Олимпийским играм 2014 года в г. Сочи. 21 мая 1864 года состоялся последний акт исторической трагедии нашего народа, когда в урочище Кбаада, недалеко от Сочи состоялся парад русских войск в ознаменование покорения Кавказа. В 2014 году исполняется 150 лет этой печальной дате и черкесские организации отнеслись неоднозначно к выбору Международного Олимпийского Комитета - г. Сочи для проведения Олимпиады.

Руководство Российской Федерации проигнорировало обращения ряда черкесских общественных движений, которые разделились на сторонников и противников проведения игр. Первые ставили вопрос об участии черкесов в культурной программе с привлечением черкесской символики. Противники выступили за бойкот олимпийских игр, поставив их проведение в зависимость от признания Геноцида черкесов руководством Российской Федерации. Последнее, относившееся достаточно спокойно к акциям протеста черкесов в зарубежных странах, обнаружило, что бойкот Олимпийских игр стал приобретать все большее число сторонников. Черкесский вопрос стал достоянием европейского сообщества, разных научных кругов, журналистов США, Канады, Великобритании, Израиля, Турции, Грузии. За последнее время были опубликованы десятки статей и книг по истории боевых действий 150-летней давности и Геноцида черкесов.

Проведение двух научно-практических конференций в Грузии (г. Тбилиси) в 2010 году и готовность ученных и некоторых политических деятелей принять участие в признании Геноцида черкесов Парламентом Грузии, по видимому, озадачило российских политиков. Грузия является членом ООН, и ее признание стало бы прецендентом, который может повлечь за собой череду признаний и в других странах, т. е. международную легитимацию черкесского вопроса. В этих условиях власти России на федеральном и региональном уровне перешли к контрдействиям, инициировав создание упомянутого выше "Совета черкесских организаций".

Нет сомнений в том, что этот "Совет" будет лояльным по отношению к идее проведения Олимпийских игр в г. Сочи. По крайней мере, они могут поставить вопрос только об черкесском культурном компоненте в церемониях открытия Олимпийских игр. С другой стороны, Москва получает возможность проведения диалога именно с той организацией, которая будет лояльной к власти и ее решениям, а с другой стороны она будет объявлена единственно "легитимной" организацией, которой будет позволено принимать участие в будущем диалоге.

Со своей стороны инициаторы создания "Совета" должны преградить доступ к этому диалогу со стороны "радикальных" черкесских организаций, призывающих к бойкоту Олимпийских игр в Сочи. Обращает на себя внимание заявление одного из участников совещания, что "нельзя раговаривать с российской властью языком ультиматумов", а также о том, что только "Совет" будет иметь полномочия направлять обращения к руководящим кругам.

Есть опасность, что новоявленный "Совет черкесских организаций" постигнет печальная судьба Международной Черкесской Ассоциации. За последние 20 лет многое изменилось в мире, в том числе и в черкесском общественном движении. Выросло новое поколение образованных черкесских политиков как на Кавказе, так и за рубежом. Так или иначе, на фоне деградации МЧА, причиной которой стало политическое банкротство ее руководителей, во всем мире в черкесском движении возникает вопрос о качестве лидерства.

В сегодняшней России возникновение какой-либо организации или союза организаций возможно только с согласия властей. Не исключением является и подписанное в г. Черкесске недавно "Соглашение о сотрудничестве черкесских общественных объединений , действующих на территории Российской Федерации" ("Совет черкесских организаций").

Если появился данный проект, то естественно возникает вопрос: кому и для чего это нужно? Попробуем разложить: у кого какие интересы в данном проекте.

Власть.

Понятно, что Международная Черкесская Ассоциация в полной мере себя дискредитировала и многие черкесские общественные организации предпочитают в нее не входить. Создается новый проект, при этом основные действующие лица из того же МЧА. Таким образом власть получает возможность взять под контроль организации, которые не входили ранее в МЧА.

Спонсор.

За финансированием данного предприятия стоит реальный бизнесмен. Взяв под крыло национальные черкесские организации, подписавшие данные соглашения, он поднимает свой политический вес как перед федеральной властью, так и перед своими региональными политическими конкурентами.

Инициативная группа.

Они имеют свои амбициозные бизнес-проекты, которые как известно в России можно реализовать лишь в связке с властью. Немаловажным фактором является приближающаяся в 2014 году Олимпиада в Сочи. И естественно предстоит торг с властью: молчание в обмен на некоторые преференции. На их взгляд все эти общественные организации должны сыграть роль "троянского коня".

Массовка.

Им никто не будет разъяснять ни целей ни задач данного мероприятия. Так, даже более реалистично будут звучать национальные идеи, которые необходимо оглашать вначале деятельности для привлечения внимания власти. Странно, что ни у кого не возникло вопроса по тем лицам, которые подписали данное соглашение. Многие из них давно состоят в национальных организациях и успешно противостоят продвижению национальных идей.

Вывод.

Данное собрание национальных организаций носит явный коммерческий оттенок. Без сомнения, это все приведет к дискредитации национальных организаций. Эта ситуация может быть использована в своих интересах другими силами для привлечения молодежи в свои ряды.

Многие у нас задаются вопросом: почему нам не удается решить хоть одну маленькую проблему, связанную с нашим народом. Ведь многие народы гораздо меньше черкесов по количеству, имеющие меньший потенциал, ушли гораздо дальше чем мы. Ответ очевиден: все остальные народы используют достижения бизнеса в реализации своих национальных идей и только у нас национальные идеи используются для достижения в бизнесе. Вполне ясно, что при таком подходе наше нынешнее положение останется неизменным.

Айдамыр Упчежоков