Sararmış anız gibi, yaz ortasında ayçiçeği tarlaları ovayı kaplıyordu. Atının gür yelesinin rüzgar karşısında dolanmakta olduğunun farkında olmadan, atlının biri göz kararıyla Yecerukay köyüne daldı.

 

Atlının hoş kokulardan başı dönüyordu, yeni biçilmiş ot ve çiçeklerin  yaydığı hoş kokular ortalığı kaplamıştı. Etrafına aldırmayan bir oğlan çocuğu yol kenarındaki kiraz ağacından   kıpkırmızı kirazlar sarkan bir dalı koparmış evine girmekteydi. 

 

 

Yakıcı güneş altında kavrulmuş çocuklar oyuncak arabaları üzerinde koşuşturarak  Laba Irmağı vadisine inmiş, Laba’ın hızlı, berrak ve serin sularında serinlemek istiyorlardı. Böylesine sıradan bir köyde, ilgi çekecek tarihi bir olay yaşanmış, öyküsü kalmış olabilir miydi? Yecerukay köylüleri uzunca bir süreden beri Set kardeşlerin höyüklerinden haberdar idiler.

 

Yecerukay köyüne yakın bir yerde üç büyük höyük göze çarpıyor, bu höyükler üzerine çok sayıda değişik şey anlatılır. Anlatılardan, söylentilerden birine göre, Set höyükleri Nartlar döneminden kalma. İki Set kardeş beceri ve yiğitlikleri ile göze çarpan, başkalarınca sevilen ve sayılan kişiler idiler. Bu iki Nart’ın göz bebekleri gibi korudukları ve sevdikleri biricik bir kız kardeşleri de vardı. Usta demirci oldukları için, kız kardeşlerine altından yapılma bir araba hediye etmişlerdi. Araba bir sevgi nişanesi olmuştu.

 

Eski dönemlerde savaş Adıge yaşamının bir parçası idi. Erkek, çocukluktan  başlanarak beden ve akıl yönünden savaşa hazır olacak biçimde yetiştirilirdi.

 

Günün birinde Set kardeşler, gelenek olduğu üzere savaşmak üzere evden ayrıldılar, ama geri dönemediler. Durumu anlayan kız kardeş, erkek giysi ve silahlarını kuşanıp kardeşlerinin öcünü almak üzere yola koyuldu. Kadın düşmandan yediği bir yara nedeniyle dünyasını değiştirdi. Set ailesi ikinci gün toprağa verildi, üstlerine büyük bir toprak yığıldı, böylece üç büyük  höyük (къэгъэсэй) oluştu. Set kardeşlerin kız kardeşi kendisine hediye edilen altın araba içinde toprağa verildi.

 

Set höyükleri ve yakın çevresi uzun yıllar boyunca Adıgeler tarafından kutsal sayıldı, 1940’lı yıllara değin dua edilen bir yer olarak varlığını sürdürdü.

 

Kadınların eşleri ve erkek kardeşleri aralıksız savaşlarda can veriyorlardı. Bu nedenle Adıge kadınları, Set kardeşlerin kız kardeşini örnek alır, dayanışma içinde, öç almak üzere erkek elbiseleri giyerek ve silah kuşanarak cenge giderlerdi. “Amazon” olarak adlandırılan Setenaye, Laşın, Nıvej, Badin ve Ĥursane gibi kadınlarımız bunlardandır.

 

Koşhable rayonunda iki orman arasındaki küçük Yecerukay köyünde bulunan Set Höyüklerinin öyküsü folklorumuz içinde özel bir yer tutuyor.

 

Yenemıko Zar.

 

Kaynak: https://adygvoice.ru/2022/06/06/i%d0%be%d1%88%d1%8a%d1%85%d1%8c%d0%b8%d1%89-%d1%8f%d1%82%d1%85%d1%8b%d0%b4%d1%8d%d0%b6%d1%8a/?fbclid=IwAR0oUjEcHcIHnnUMAOqGqeTt7UGNly-x56qcipZHvt0N6MIUBBiiU0HodgA

 

 

Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız

 

Cherkessia.net, 12 Ağustos 2022