Çerkes bayrağı gününü ilk kez 2010 yılında kutladık. O zamanlar Hapaye Arambıy'in başkanlığını yürüttüğü ''Adıge Khase'' Danışma Kurulunda olduğumdan dolayı mutluyum. Sonraki 4 yıl boyunca Çerkes Bayrağı Günü tüm dünya Çerkeslerince benimsendi ve kabul edildi. İçinde bulunduğum gurup ''Çerkesya Yurtseverleri''de Çerkes Bayrağı Günü'nün Türkiye'de ve diğer ülkelerde yaygınlaşarak kutlanması için çalışmalar yaptı.

2014 yılında ise Adıge Cumhuriyeti, ''Çerkes Bayrağı Günü''nü resmi olarak kutlamaya başladı. Ancak resmi adı da ''Adıge Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Günü'' olarak değiştirildi.

Evet bayrağımız Adıge Cumhuriyeti resmi bayrağı. Ancak ''Çerkes Bayrağı Günü''nü resmi ve yasal olarak kutlayamayacak olan kardeş Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyetlerinde yaşayanlar buna ne isim verecekler? Diğer bölgelerde yaşayan soydaşlarımız ne diyecekler? Resmi olarak ''Adıge Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Günü''nü kabul ederek kutlama yapamayacaklar.

Adıge Cumhuriyeti onu bu isimle resmi olarak kabul ettiğinde Kabardey-Balkar Cumhuriyetinin kabul etmesi mümkün mü?

İsim Adıge Khase tarafından ilk kabul edildiğinde anılmaya başlandığı gibi kalsaydı daha iyi olmazmıydı?  ''Çerkes Bayrağı Günü'' olarak kalsaydı diğer kardeş cumhuriyetlerimizin yasal olarak kabul etmeleri de daha kolay olmaz mıydı?

Aynı şekilde ikinci bir konu, ''Çerkes Kıyafet Günü''. Bu da aynı şekilde aynı yıllarda Adıge Khase tarafından doğru yola konularak kutlanmaya başlanmıştı. Ancak onu da devlet yöneticilerimiz kirletmeyi başardılar. Bu da resmi olarak kutlanmaya başlandığı zaman ''Çerkes Kıyafet Günü'' adı, ''Ulusal Kıyafet Günü''ne çevrildi. Bunun anlamı cumhuriyette yaşayan herkes kendi ulusal kıyafetini giyerek bu günü kutlayabilirdi. Giymesinler, kutlamasınlar demiyorum ama ''Çerkes Kıyafet Günü'' nereye kayboldu şimdi?

Diğer taraftan Kabardey'de de 20 Eylül ''Çerkes Günü'' olarak geçen yıl kutlanmaya başlandı. Umarım onlarda zamanla aşureye çevirmezler.

Çerkesçesinde bahsetmediğim ama Türkçesine eklemek istediğim bir konu daha var. Hatırlarsanız yine yıllar önce Mıyekuape'de yapılması planlanan ''Kafkas- Rus savaşları anıtı'' projesi vardı. 20 yıl konuşuldu. Bir ara ''Soykırım Anıtı''da dendi.

Bu anıt önce "Ulusal Anıt''a en sonunda da "Birlik ve Anlaşma'' anıtına çevrildi. Şu anda şehrin ortasında caminin yanında duruyor. Kiminle nasıl bir birlik artık siz tahmin edin. Kremlin Çerkeslerin ulusal uyanışına sebep olabilecek her adımı yerel yöneticiler eliyle boşa çıkarmaya, bütün ulusal günlerimizin içini boşaltmaya var gücüyle çalışıyor.

Yurtsever insanlarımız her şeyin farkında ve her şeyi görmekteler. Zamanı geldiğinde o isimleri değiştirmekte zor olmayacaktır.

11 Nisan 2016 Maykop

Cherkessia.net, 15 Nisan 2016

***

Адыгэ быракъым имафэ апэу 2010-рэ илъэсым хагъэунэфыкIыгъ. А лъэхъаным Хьэпэе Арамбый зыщитхьэмэтагъэ Адыгэ Хасэм и совет сэри сызэрэхэтыгъэм непэ сегъэгушIо. Ащ къыкIэлIыкIорэ илъэси 4-м Адыгэ быракъым имафэ адыгэу дунаем тет пстэуми аштагъ.

Сызыхэт купэу Адыгэ Хэкупсэхэр зыфиIорэми лъэпкъ быракъым имафэ Тыркум ыкIи пэмыкI къэралыгъохэм щыхагъэунэфыкIыным ишъыпкъэу дэлэжьагъ. 

2014-рэ илъэсым Адыгэ Республикэм апэрэу официальнэу быракъым имафэ щыхагъаунэфыкIыгъ. Ау ыцIэ официальнэу «Адыгэ Республикэм икъэралыгъо быракъым имафэ» хъугъэ.

Шъыпкъэ ар республикэм иофицальнэ быракъ. Ау ар хабзэу щыIэхэмкIэ официальнэу зымыштэшъущт тилъэпкъэгъухэу Къэбэртае-Бэлъкъэр ыкIи Къэрэщае-Щэрджэс республикэм исхэм сыдыцIа фаусыщтыр? ПэмыкI крайхэми, хэкухэми арысхэм сыда раIощтыр? Хьаури ахэр джы Адыгэ бэракъым имафэ хагъэунэфыкIынэу фимытыжьы хъугъэха? Ар официальнэу зэрэхамгъэунэфыкIышъущтыр гъэнэфагъэ. 

Адыгэ Республикэм ар официальнэу зештэм Къэбэртэе-Бэлъкъар республикэм сыд ыIони ар официальнэу ышIыныя? 

Адыгэ Бэракъым и мафэ апэу хасэм къызэрэрихьыжьэгъагъэм фэдэу къэнэжьыгъагъэмэ нахь дэгъугъэба? УрысыбзэкIэ къапIоми «День Черкесского Флага». Ащ фэдэ цIэ иIагъэмэ адрэ ткъош республикэхэми нахь штэгъэшIу афэхъуныеба?

Джащ фэд ятIонэрэу зигугъу сшIынэу сызфаери. «Адыгэ шъуашъэм и маф» зигугъу сшIырэр.

Ари хасэм къырихьыжьи гъогу занкIэм тыригъэуцогъагъ. Ау ти республикэ и хабзэихъухьэхэм ари ауцIэпIын алъэкIыгъ. Ари официальнэу хагъаунэфыкIынэу зырагъажьэм Адыгэ шъуашъэм имымэфэжьэу «Лъэпкъ шъуашъэм имафэ» хъужьыгъэ.

Ащ къикIырэр республикэм ис лъэпкъ пстэури а мафэм ежь и лъэпкъ шъуашъэ зыщилъэни къытехьан ылъэкIыщт. Ахэмэ зыщарэмылъ сIорэп. Ау «Адыгэ шъуашъэм и мафэ» тэдэ хъугъэу ара джы?

Къэбэртаехэми Iоныгъом и 20-м «Адыгэмэ я маф» – «День Черкесов» къызэраугупшысыгъэми урегъэугупшысэ. Сыд шIуа мыхэмэ агу къэкIыгъэри. Апэу лъэпкъ аIони етIанэ ашрай яшIыжьыщтми сшIэрэп.

Сыд хъугъэми, хэт ыуIушыгъэми адыгэ лъэпкъыпсэхэм хъурэри шIэррэи алъэгъу ыкIи къагурэIо. Куцэр теуцогъу теуцогъу аIуагъ.