Yarında halkın vekil seçme hakkı elinden alınır ve başa gerisingeri dönülür..(ama bir nebze olsun özgür iradeyi ve özgürlüğü tatmış olan insanlar er geç yine söz sahibi olacaklardır.)

Değerli arkadaşlar, Sayın Semih Akgün, Sayın Emin (Awtle), Sayın Kafkas Tuğ,
Politika mümkün olanı yapma sanatıdır. Elbette seçim önemlidir, ancak seçim herşey değildir, parlamentolar da devlet başkanlarını seçebilirler, seçiyorlar da. Özel koşullar varsa bunların da dikkate alınmaları gerekir.
Değerlendirmeler gerçekçi olmalı. Sorun halk oyuna, nüfus sayısının takdirine bırakılırsa Adıgeler Adıgey'de bir nüfus azınlığı olarak önemli varlık gösteremezler. Örneğin, Adıgey'in 440 bin olan genel nüfusunun % 25'i ya da 110 bini Adıgece konuşan, geride kalan ve büyük çoğunluğu oluşturan % 75 ya da 330 bin kişi de Rusça konuşan kesimdir.

Adıgey'de oturmuş bir gelenek var, öteden, yani Sovyetler Birliği döneminden beri Adıgece ve Rusça konuşan kesimlerin yasama (parlamento) ve yürütme (hükümet) organlarında eşit temsil edilmeleri durumu var. Buna "paritet" diyorlar. Eş değerler anlamına gelir. Buna göre hükümet ve parlamentoda Adıge ve Rus üyeler 'eşit' yer alırlar. Paritet aritmetik anlamda bir sayı eşitliği olarak anlaşılmamalı, yani 50 üyeli parlamentonun yarısı Adıge ya da Rus olacak diye bir şart yok, 3 aşağı, 5 yukarı olabilir, nihayetinde bir seçim yapılıyor. Örneğin, 55 Adıge, 45 de Adıge olmayan parlamento üyesi seçilebilir ya da tersi de olabilir. Hükümet üylerinin yarısı ve yürütme başı olarak cumhuriyet başı Adıge, parlamento başkanı da Rustur. Parlamento başkanının Adıge, başbakanın Rus olduğu dönemler de görüldü. Ancak önemli kararlar için ya da anayasa değişikliği için 2/3 oy çoğunluğu gerekeceği için, bu durum azınlıktaki Adıge ya da Adıgece konuşan nüfus yararına bir oluşumdur ve anayasal güvence altındadır. Yerli halkın öncelikli çıkarları üzerinden cumhuriyet kurulmuştur.

Adıge Cumhuriyeti, daha cumhuriyet anayasası kabul edilmeden önce Adıge ve Rus dillerinde konuşanların, dediğimiz gibi parlamento ve hükümette eşit temsil edilmeleri esası üzerinden kuruldu.

Putin, Rusya'da ağırlığı olan biridir, otoriter bir liderdir ancak dilediği herşeyi yapabilir , anayasa dışına çıkabilir olarak da algılanmamalı. Onun gücünün de bir sınırı var. Örneğin, Adıgey mali, finansal kaynak bulma yönünden Moskova'ya muhtaç ya da muhtaç durumuna düşürülmüş bir iç devlet. Yeraltı kaynakları yok, sanayisi yok ya da çok zayıf. Yoksul bir yöre. Bunu bilmeliyiz. Turizm sektörü ise henüz doğuş aşamasında. Turist nereden gelir, cumhuriyeti kuşatan Krasnodar Kray'dan ve daha kuzeydeki Rostov Oblast'tan gelir. Moskova ve St.Petersburg'un süper zenginleri ve paralı turistleri Adıgey ve Kuzey Kafkasya'yı atlıyorlar, bildiğiniz gibi başta Antalya Akdeniz sahillerine gidiyorlar . Ancak ambargolar nedeniyle bu yıl Türkiye'ye Rus gelmeyecek ya da az gelecek gibi görünüyor.
Şimdi, Adıgey'in güney ilçesi Maykop rayonundaki dağ tesislerinin kapasitesi ölçüsünde bir Rus turist akımı beklenebilir. Turizm gelişirse, ekonomik anlamda Adıgey'in eli rahatlar, para bulur ve Moskovaya mali bağımlılığı azalır, şimdikinden çok daha iyi olur.
Şimdi el muhtaç.

Bütün bu hassas durumları değerlendirmeden halk oyu, seçim diye tutturmak kişinin bindiği dalı kesmesi gibi bir sonuç doğurabilir. Aksi takdirde, Adıgeler temel nüfus olmaktan çıkar, sıradan, basit azınlık konumuna düşebilirler. 1988'de bir fırsat doğdu, piyango Adıgelere 'çıktı' diyebiliriz.

Adıge Parlamentosu başkanlık için oy birliğiyle, halkın genel oyuna dayanan devlet başkanlığı (glava) seçimini iptal ettiğine göre, bu oluşumu Putin'e bağlamak da doğru olmaz. Putinin işi gücü yok da uğraşacak bir Adıgey mi kalmış? Yürürlükteki federal yasa 85 federe birimde glavaların (başkan ve valilerin) seçim yoluyla seçilmelerini öngörüyor. Demek ki, Adıge Parlamentosu cumhuriyetin özelliğini ve daha başka özel durumları dikkate alarak federal yasaya uymayı benimsememiş, karşılık olarak federal merkez'e yeni bir öneride bulunmuş. Kabul edilir edilmez bekleyip göreceğiz.

Örneğin, mali, maddi yeterlilik olsa Adıgey federal eğitim programını benimsemeyip kendi eğitim programını oluşturabilirdi. Bütün bunları kendi iç kaynakları ile finanse edemediği için federal programlara bağlanmak, oraya bir tür boyun eğme durumunda kalınıyor, gibime geliyor.

Adıgey'in Moskova'ya sunduğu başkanlık önerisi henüz kabul edilmiş değil. Yukarıda değindiğim gibi bekleyip sonucu hep birlikte göreceğiz. Rusya Federasyonu içinde Hakas, Altay, Karelya gibi Rus nüfusun büyük çoğunluk olduğu başka cumhuriyetler de var. Onlar ne yapacaklar? Bilemiyoruz. Saygılar.

İnsanların demokratik seçme hakları ellerinden alındı.
Parlamento falan hikaye istedikleri kisiyi başkan yapacaklar.
Kısaca Putin ne diyorsa o.