Doğumunun 160. (15 Ağustos 1855) ölümünün 75. (26 Ocak 1940) yılında büyük ozanımız Tevuçoj Tsuğ doğduğu ve yaşadığı yer olan Ğobokuay köyünde 15 Ağustos günü düzenlenen etkinliklerle anıldı.
Fakir bir köylü ailesinin çocuğu olan Tsuğ (asıl adı Tahir’dir.) kiracılık,çobanlık,dericilik gibi işlerde çalışmıştır.Şıçepşıne çalmakta ve şiirler söylemektedir.Okur yazar olmayan ve Rusça da bilmeyen Tsuğ’un söylediği şiirleri ekim devriminden sonra devlet tarafından görevlendirilen ve uzunca bir süre Ğobokuay köyünde yaşayan yazar Kestan Dimitri tarafından yazıya aktarılmıştır.
1856 yılında Bjeduğ feodalleri ile köylüler arasında çıkan ve feodallerin tasfiyesi ile sonuçlanan olayların anlatıldığı “Pşı-vork savaşı”,1919 yılında Ğobokuay köyünden üçyüzden fazla kişinin Kızıllar tarafından katledilmesine konu alan “Ğobokuay’ın ağıtı”,Adığe halk kahramanı Mafeko Vurusbiy adına yazmış olduğu şiirler Tsuğ’un önemli eserleri arasındadır.
Eğitimli biri olmamasına rağmen sosyal toplumsal olayları analiz edebilme yeteneği,güçlü hafızası ve Çerkes diline hakimiyeti onun unutulmayacak ozanlarımız arasında yer almasını sağlamıştır.
Tsuğ’un bütün eserlerinin rusça ve adığece olarak yer aldığı “Ben ölsemde şarkılarım yaşayacak…” (Сэ сыл1эми сиорэдхэр щы1эщтых...)adlı kitap torunu Aşın Yunus tarafından bastırılmış ve etkinliklere katılanlara dağıtılmıştır.
Etkinlikler kapsamında Tsuğ’un köyde bulunan müzesi ziyaret edilmiş,anıtına çiçekler konmuş,Adığey yönetiminde ve parti üst kademelerinde önemli görevlerde bulunmuş olan oğlu Tevuçoj Nuh’un portresi de müze duvarına monte edilmiştir.
Adığey Kültür Bakanlığı’nın Tsuğ adına yaptırmış olduğu plaketler kültür alanında başarıları olan kişilere verilmiş,sanatçılar tarafından Tsuğ’un şiirleri seslendirilmiş ve şarkılar söylenmiştir.
Haber:Çetao İbrahim- Mıyekuape
Cherkessia.net, 16 Ağustos 2015
Bu yazının Adıgecesi de verilmeliydi. Örneğin, şöyle deniyor: "”,1919 yılında Ğobokuay köyünden üçyüzden fazla kişinin Kızıllar tarafından katledilmesine konu alan “Ğobokuay’ın ağıtı”
Burada açıklığa kavuşturulması gerekli bir nokta var. Evet, Ğobokuay köyünde bir katliam oldu. Çerkes tarihçi Kim Şibzuh'tan çevirdiğim "Çerkesya Dehşet içinde" başlıklı yazıda katliam tarihi Şubat 1918 olarak veriliyor, öyle 300 kişi değil, belirsiz olmakla birlikte daha az kişi söz konusu. Ayrıca, Sovyetler döneminde Tevçoj Tsığo, Kızıl katliamı konu edinebilir mi? Konunun aydınlatılması gerekir.
Sovyet sisteminin ilk yıllarında Ğobokuay köyünde Tsuğ gibi aşık geleneğinden gelen birkaç şairin daha olduğu ancak yeni sistemle çalışmayı kabül etmediklerinden tanınmadıkları söylenmektedir.1919 yılında Bolşevikler tarafından bu köyde yapılan katliamın bu aşıkların yeni düzenin yanında yer almamalarına neden olduğu ifade edilmektedir.
Tsuğ'un bir oğluda bu katliamda öldürülmesine rağmen yeni düzenin yanında yer almış,büyük ün kazanmış,Sovyetler Birliğinin en önemli madalyalarından olan "Kızıl emek nişanı"na layık görülmüştür.Tsuğ'un başarıları küçük Adığe halkı içinde moral kaynağı olmuş,yeni yetişen şairler Tsuğ'un sanatından etkilenmiştir.
Küçücük Adıgey ne çok yazar yetiştirmiş. SSCB nin tek esprisi kültür sanata verilmiş önem bence.
18 Ağustos 2015 Salı Saat 10:03