Paul Goble, 20 Ağustos 2014
Buryat aktiviste göre “Rusya ölmekte olan diller ülkesi. Rusya’da konuşulan dillerin tamamına yakını şu veya bu şekilde UNESCO’nun ‘Yok Olmakta Olan Diller Kırmızı Kitabı’ içinde yer alıyor”. Ama Moskova UNESCO’nun umduğu gibi dilleri korumak yerine, yok etmek için elinden geleni yapıyor.
Radzhana Dugarova’ya göre olanları anlamak için şunu düşünmek gerekiyor : Rusya hükümeti Kırmızı Kitap’ta listelenmiş risk altındaki hayvanları korumak yerine öldürülmeleri için “av ruhsatları verseydi” ne olurdu.? (evrobur.livejournal.com/14045.html)
Dugarova “Buryat’ta yaşananın tam da bu olduğu” görüşünde. “Birilerinin dillerin yavaş yavaş yok olmasından rahatsızlık duyduğu ve süreci hızlandırmak istedikleri” izlenimini almamak imkansız. Aktiviste göre daha da kötüsü, Rusya’da bu kaderi yaşayan tek dil Buryatça değil.
Dugarova, Vladimir Putin’in iki Buryat özerk bölgesini etnik Rusların çoğunlukta olduğu oblastlara bağlama planını bozan liderlerden biri olarak dikkatleri çekti.Buryat halkının arzusu bu iki özerk bölgenin Buryat cumhuriyetiyle tekrar birleşmesiydi. Son 10 yılın büyük kısmında yurt dışında faaliyet gösterdi ama anayurduna gidebilmek için siyasal iltica talebinde bulunmadı.
Dugarova halen Buryatların dillerini öğrenebilecekleri ve kullanabilecekleri koşulları yaratmaya çalışıyor. Cumhuriyetin başkentinde Buryatça’ya rastlanmasa bile aktivistlerin “boşluğu doldurmaya başladıklarını” söylüyor.
Dugarova’ya göre Buryatça’yı seçmeli ders yapan kanun Rusya anayasasını ihlal ediyor. Bu durum “cumhuriyeti siyasal ve sosyal bakımdan istikrarsızlaştırıyor”.
Buryat aktivist“dil meselesinin güç ve hegemonya meselesi olduğu” görüşünde. Ona göre dillerini korumak için ellerinden geleni yapan gruplar tüm haklarını koruyabilecekler. “Siyasal mücadele demokratik bir ülkede normal sürecin parçasıdır ve azınlık haklarına saygı demokrasinin gereğidir”.
Buryatlar 1980’lerin sonundan beri tek Buryat cumhuriyetinin ihyası için uğraşıyorlar. Vladimir Putin’e gönderdikleri açık mektupta Buryatya’nın parçalanmasıyla 1937 yılındaki siyasal baskıların bağlantılı olduğunu dile getirmişler.
Buryat aktivistler idari-mülki reformlara hiç itiraz etmediler ama ulusal azınlıklara saygılı olunmasını, özellikle de bölünmüş halkların birleştirilmesi gerektiği savundular. Buryatlar ve Çerkesler bölünmüş halklardan ikisi ; aynı durumda olan başka halklar da var.
Dugarova’ya göre Mustafa Cemilev “cesur bir insan ve anayurtlarından binlerce kilometre uzağa sürgün edilmelerine rağmen 40 yıl boyunca yabancı topraklarda kimliklerini korumayı başaran Kırım Tatarları’nın gerçek lideri. Kırım Tatarları’nın Ukrayna hükümetiyle sorun yaşaması için hiçbir sebep bulunmuyor”.
Buryat aktivist “egemen demokrasi” gibi kavramlardan rahatsızlık duyduğunu söylüyor. Ona göre bir siyasal sistem “ya demokrasi ya da başka bir rejimdir”. Sözlerini “ülke otoriterleşme aşamasını geride bıraktı ve hızla totaliterliğe sürükleniyor” diye bitiriyor. Bu sadece Buryatlar için değil, bütün halklar için trajedi anlamına geliyor.
Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 22 Ağustos 2014
****
Not Content toLetMinorityLanguagesDie, Moscow is Actively Killing Them, BuryatActivistSays
Paul Goble, August 20 2014
“Russia is a country of dyinglanguages,” a Buryatactivistsays, with “almostallthelanguages of thepeoples of Russiafiguringonewayoranother” in UNESCO’s “RedBook of DisappearingLanguages.” But instead of protectingthem as thatinternational body hopes, Moscow is doingitsbesttokillthemoff.
Thebestwaytounderstandwhat is going on, RadzhanaDugarovasays, is tothinkaboutwhatwouldhappenifthe Russian governmentinstead of defendinganimalslisted in theRedBook of animals at risk “begantogiveouthuntinglicenses” sothatpeoplecouldkillthemoff (evrobur.livejournal.com/14045.html).
That “is exactlywhat is happeningnowwithBuryat,” shesays. Indeed, one has theimpressionthat “someoneisn’thappywiththeslowextinction of [that] languageandwantstofinish it offquickly.” Evenmoretragically, shesuggests, Buryat is far fromtheonlylanguage in Russiawherethat is thecase.
Dugarova attractedattention as one of theleaders of theefforttoblock Vladimir Putin’splanstounitetwoBuryatautonomousdistrictswithpredominantly Russian oblastsratherthanrejointhemtotheBuryatrepublic as manyBuryatswanted. Formuch of thelastdecade, she has workedandtaughtabroad but has not takenpoliticalasylumsoshe can travelto her homeland.
Her basicfocusnow is in improvingtheconditionsunderwhichBuryats can learnandusetheirlanguage. Intherepubliccapital, shenotes, there is “practically” noplaceforBuryatalthoughsheaddsthatshe is happytoreportthatadvocatesforthelanguageare “beginningtofillthislacuna.”
Dugarova saysthatthecurrent Russian lawwhichmakesthestudy of Buryatvoluntaryratherthancompulsoryviolatestheconstitutionshould be overturned as unconstitutionalbecauseanyfairreading of it wouldalsomakethestudy of the Russian languagebyresidents of thecountryvoluntary as well. Thatwould “destabilizethepoliticalandsocialsituation in ourrepublic.”
“Thequestion of language is a question of powerorhegemony,” shesays, andarguesthatthosegroupswhich do themosttodefendtheirlanguagewill be in thebestpositiontodefendtheirrights in general. Such “politicalstruggle is part of the normal politicalprocess in a democraticcountryandrespectforminorityrights …is a necessarycondition of democracy.”
Buryat shavebeenpressingfortherestoration of a singleBuryatrepublic since thelate 1980s, shepointsout, evensending an openletterto Vladimir Putin pointingouttheways in whichthedividingup of Buryatiaandthepoliticalrepressions of 1937 werecloselyinterconnected.
Buryat activist shaveneveropposedadministrative-territorialreforms as such but onlyarguedthat in carryingthemoutwithrespecttonationalminorities, themostimportantthingto do is tounitepeopleswhohavebeendivided. TheBuryatsareonesuchpeople; theCircassiansanother; andtherearemanyothers as well.
Dugarovasaysthat Mustafa Cemilev is “a courageousmanand a trueleader of theCrimeanTatarswhohavesufferedresettlementthousands of kilometersfromtheirhomeland but havebeenabletopreservethemselves as a peoplewhileliving in an alienlandforfourdecades. TheCrimeanTatars had noreasonstostrugglewiththeUkrainiangovernment.”
Inconclusions, the Buryat activist saysthatshe is put offbytermslike “sovereigndemocracy.” A politicalsystem is “either a democracyoranothertype of regime,” addingthatshe “fearsthatwehavepassedthestage of authoritarianismandarerapidlyfallingintototalitarianism,” a tragedyforallpeoplesand not justtheBuryats.
Putin sonunda başına büyük bir iş alacak, ruslaştırmaya çalıştığı soydaşlarımızın bu konuda duyarlı olmasını istiyoruz.
23 Ağustos 2014 Cumartesi Saat 00:29