Günümüzde turizm yeryüzünün her yanında büyük bir gelişme gösteriyor. Turistlerin ilgisini çeken birçok turistik öğe var. En önemli tarihsel öğeler arasında tarihe ve eski insan toplulukları arasındaki ilişkiler bulunuyor ve ilgi çekiyorlar.

 

 

İlgi çekici önemli öğeler arasında bir ticaret yolu olan “İpek Yolu” da bulunuyor. İpek Yolu eski Adıge toprağından da geçiyor ve iki yola ayrılıyordu. Ova ve dağ sırtlarından geçen iki ayrı yol, güzergâh vardı.

 

Uzunca bir zamandan beri bilim insanları, arkeologlar, etnograflar ve benzerleri kadim “İpek Yolu” güzergâhını belirlemeye çalışıyorlar. Birçok değişik ülkeden gelen temsilcilerin katıldığı bir araştırma heyeti Mayıs 1989’da Adıgey’e gelmişti. Heyet on “jeeplik” bir konvoy halinde Maykop’a ulaşmıştı. Kent merkezi Zekoşnığ’da büyük bir kalabalık bu gelen konukları karşılamıştı.

Tev Aslan: Arkeolog, Adıgey Cumhuriyeti Ulusal Müzesi bilim çalışanı.

 

Japonya’dan gelenleri beş araçlık bir konvoy halinde Şevcen (Şovgenovski) ilçesine götürmüştüm. Nart höyüklerini  gösterip her birinin öyküsünü anlatmıştım. “Asakhi” televizyon ekibi gördüğü ve duyduğu şeyleri ilginç bulmuş, filme almış, çekimler yapmıştı. İkinci ekip, Avĺe Pşımaf (1) rehberliğinde İsp evlerini (dolmenleri) ve eski mağara evlerini görmek üzere dağlarımıza götürülmüştü.

 

 

Birkaç gün sonra kadim “İpek Yolunu” bulmaya ve yolun tarihini belirlemeye çalışan Güney Koreli arkeologlar Adıge Cumhuriyeti Ulusal Müzesi’ne gelmişlerdi. Söylediklerine göre, bu ekip Ukrayna’da ve Kırım’da bulunmuştu. Daha önceleri birkaç Asya ülkesinde de bulunmuşlardı. Söz gelişi Moğolistan, Kazakistan ve benzeri ülkelerde bulunmuşlardı. “İpek Yolunu” araştıracak heyet uluslararası bir kuruluş tarafından organize edilmişti. Heyetin başında Güney Kore Sivil Örgütler Arası İlişkiler Enstitüsü Müdürü Profesör Chon Su-il   (Чжон Су-иль) bulunuyordu. 

 

 

Adıgey’e gelen bu konuklar en çok İskit ve Mıvţe (Meot) kültürleri kapsamına giren höyüklerden çıkarılan bulguları sordular. Müzemizdeki eşyalar konusunda onları bilgilendirdik, ilgilerini çeken eserleri filme aldılar. Ardından Gaverdovski höyüklerinin açıldığı/ kazıldığı yerleri bilim insanlarına gösterdik, daha sonra Kalermez Höyüğü (Къэлэрмэз Iошъхьэ) yanına götürdük. Yüzyılı aşkın bir süre önce kazılmış olan Kral mezarlarını ilgiyle incelediler, fotoğraflar çektiler. Vılape’ye vardığımızda 120 yıl önce Profesör N.İ. Veselovski tarafından kazılan höyüklerle Büyük Vıle (Ule) höyüğü konuklarda şaşkınlık yarattı. Höyüğü, çevresini dolaşarak incelediler ve fotoğraflar çektiler. Görünümlerini not ettiler.

 

 

Dönüşümüzde yoldan sola saptık, 1981-1982 yıllarında kazdığımız Vılape höyüklerinin (2) bulunduğu  düzlükte durduk. Bu höyüklerde neler bulduğumuzu onlara anlattım, o yere ilişkin fotoğraflar çektiler.

 

 

Maykop’a dönüşümüzde Veŝade (Oşad/ Ошъадэ) höyüğünün bulunduğu yeri görmek istedikler, ben de onları Veŝade adına  dikilen anıtın bulunduğu yere götürdüm. Arkeologların Veŝade Höyüğü’nden çıkarılan eşyalardan haberdar olduklarını gördüm. Anıtın ve çevresinin fotoğraflarını çektiler.

 

Konukları yolcu ederken, bize Krasnodar’a, oradan da Volgograd’a gideceklerini söylediler. Bize Korelilere ilişkin kabartmalar (тхыпхъэ)  bulunan hatıra eşyaları verdiler. Ben de “Adıgelerin Altın Mirası” (Адыгэмэ ядышъэ кIэныжъыр) adlı kitabımı memnuniyetle kendilerine verdim.

 

 

Adıge Cumhuriyeti toprağının “Büyük İpek Yolu” güzergâhı içinde yer alıyor olması son derece önemli. Bu durum dış ülkelerden gelecek turistlerin sayısını artıracak, ulusumuzun tarihi, karakteri, gelenek ve göreneklerini dış dünyaya daha yakından tanıtma fırsatını elde edeceğiz.

 

 

TEV Aslan, Adıge Cumhuriyeti Ulusal Müzesi bilim çalışanı, arkeolog.

 

(1) - Avĺe Pşımaf için Bkz. http://www.cherkessia.net/news_detail.php?id=7119

 

- https://www.facebook.com/notes/hapi-cevdet-y%C4%B1ld%C4%B1z/ta%C5%9Flar%C4%B1-konu%C5%9Fturan-biliminsan%C4%B1-av%C4%BAe-p%C5%9F%C4%B1maf/1344496718944164/

 

(2) - Vılape höyükleri için Bkz. http://cherkessia.net/news_detail.php?id=4755

 

 

Kaynak: http://www.adygvoice.ru/wp/%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%8D-%D0%B3%D1%8A%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%88%D1%85%D0%BE%D0%BC-%D0%B8%D0%BB%D1%8A%D0%B0%D0%B3%D1%8A%D0%BE%D1%85%D1%8D%D1%80-%D0%BA%D1%8A%D1%8B%D1%85%D0%B0%D0%B3%D1%8A/

 

Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız

 

Cherkessia.net, 3 Ağustos 2018