Makale: Sozati Kansau

… Son savaşta (İkinci Dünya Savaşı—ÖAK) hem Almanlara hem Ruslara karşı yürütülen Ukrayna ayaklanmasının kahramanı Ataman Bulba Borovets … eski Ukrayna savaşçılarının organı Mech i Voliya (Kılıç ve Özgürlük—ÖAK) dergisine yazdığı makalede şöyle diyor :

“Kuban bölgesi Ukrayna ile Kafkasya arasında hep anlaşmazlık konusu olmuştur. Moskova’nın imha ettiği veya dünyanın her tarafına dağıttığı Çerkesler çok haklı olarak Kuban’ı kendi yasal anayurtları kabul ediyorlar. Kuban’a dönmek istiyorlar ve isteyecekler. Moskova’nın istila ettiği Kuban topraklarına yerleştirdiği Ukraynalılar, Ruslar ve diğerleri de Kuban’ı kendi yurtları olarak görmeye başladılar ve orada kalmak istiyorlar.

Çerkeslerin Kuban üzerindeki haklarını kuşkusuz Türkiye ve Kafkasya savunacak. Rusların “hakkını” ise Rusya koruyacak. Rusya Rusların gelecekte de Kuban’da yaşama hakları yanında Kuban’ın Rusya sınırları içinde kalmasını da savunacaktır. Rusya’daki her rejim Kuban’ı imparatorluğun ayrılmaz parçası kabul etmiştir ve edecektir.

Ataman Bulba Borovets

Ukraynalıların Kuban’daki haklarını da Ukrayna’nın savunması gerekir. Bu durumda Kuban sorunu Karadeniz-Hazar havzasında çelişkileri sürekli canlı tutar. Kuban’daki Ukrayna asıllı göçmenler ulusal kültürlerini ve özelliklerini koruyorlar. Bunlar her zaman Ukrayna’ya yakın oldular ve olmaya devam edecekler.

Etnik Rus göçmenlerin bir bölümü Rusya’ya yakın dururken, bir kısmı Kuban’ı Rusya’dan ayrı bağımsız bir devlet gibi görmek istiyor. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Kazakya adı altında tüm Kazak devletlerinin federasyon halinde birleşmesi düşüncesi bile ortaya atılmıştı. Kazak meselesi henüz bir sonuca bağlanmamıştır ve Rus emperyalizmi güneydeki Rus-olmayan halkları birbirlerine karşı kışkırtmada zorlanmayacaktır. Asıl bunu önlemek zorundayız.

Modern siyaset literatüründe Kuban davasını kağıt üzerinde halleden birçok metin vardır. Bizi en çok hayrete düşüren, bu metinlerin Çerkes halkına kayıtsızlığıdır. Çerkesler sanki yaşayan halklar listesinden çıkarılmaktadır. “Kuban’da Çerkes yoktur, dolayısıyla sorun kalmamıştır” yaklaşımı insanlık dışı ve haksız bir tutumdur. Kuban üzerine söz söylemek isteyenler ilk sakinlerinden başlamalı, sonra yeni sakinlerine geçmelidir.”

Ataman Borovets’e göre Kuban sorunu aşağıdaki 7 madde kapsamında çözülmelidir :

“1. Kuban’ın yasal ve tarihsel sahibi Çerkes halkıdır. Bu toprağın onun yaşam alanı olduğu kabul edilmelidir.

2. Kuban’a daha sonra zorla yerleştirilenler istilacı değil, Rusya İmparatorluğu’nun tehcir politikasının kurbanları sayılmalıdır. Kuban’ın Rus sömürgesi olarak kalmasını isteyenler ve görevli olarak yerleştirilmiş olanlar bu gruba dahil değildir.

3. Çerkesler Kuban’a dönmeli ve bağımsız Çerkes devleti kurulmalıdır.

4. Kuban’ın Ukraynalı sakinlerine ilişkin konular Ukrayna ve Kuban hükümetleri arasında dostane görüşmeler yoluyla çözüme kavuşturulmalıdır. Ukrayna asıllı göçmenler görevlerini yerine getirerek burada yaşamaya devam edebilirler.

5. Ukrayna ve Çerkes tarafları Ukraynalıların Kuban’da yaşamaya devam etmelerine karar verirse, demokratik esaslar üzerinde Avrupa’nın doğusunda kurulacak yeni İsviçre’nin eşit haklı yurttaşları olmaları güvence altına alınmalıdır.

6. Kuban’da yaşayan etnik Rus göçmenlerin durumuna –bu grubun Çerkeslere düşman bir halkın ve devletin temsilcileri olması sebebiyle- Çerkesler tarafından karar verilmelidir.

Emperyalist Rus unsurlara Kuban’da yer yoktur. Kuban’ın bağımsız statüsünü kabul eden diğer Rus göçmenlerine dördüncü ve beşinci maddelere göre muamele yapılmalıdır. Ancak Kuban’da kalmaları konusunda antlaşma Moskova ile değil, Kuban’daki herhangi bir Rus komitesiyle imzalanmalıdır. Çünkü hiçbir Rus hükümeti böyle bir antlaşmaya yanaşmayacaktır.

7. Devlet rejimine ve Kuban’ın başka devletlerle birlik ve federasyon kurmasına ilişkin kararlar  sorumlu Kuban hükümetine bırakılır.”

Ataman Bulba Borovets’in kanaatine göre özgür Ukrayna’nın kazançları şunlar olacak :

“1. Ukrayna ulusu Moskova’nın sebep olduğu “istilacı-emperyalist” yaftasından kurtulacak,

2. Kuban sorunu barış ve yasalar yoluyla yumuşayacak ve normalleşecek,

3. Ukrayna Çerkes halkının, Türk aleminin ve tüm Kafkasya’nın dostluğunu kazanacak,

4. Ukrayna, Kafkasya ve Türkiye arasındaki potansiyel sorunlar ortadan kalkacak. Tutsak ulusların birleşik cephesinin kurulmasına katkı yapılacak,

5. Avrupa’nın doğusunda kurulacak yeni ve adil sosyo-politik düzenin esasları belirlenecek,

6. Bu yeni düzenin sağlam temeller üzerine kurulmasını sağlayacak ve doğunun tüm özgür halklarına mutluluk ve bolluk yolunu açacak,

7. Dünya barışına, gelişmesine ve insanlığın işbirliğine sonsuz yardımı dokunacak.”

… Sonuç olarak, hem anayurtta kalan hem de düşman zoruyla yurtlarından ayrılarak Yakın ve Orta Doğu ülkelerine memleketlerine yerleşen ve asıl vatanlarına dönüş ümidi besleyen Kuzey Kafkasyalılar Çerkesya’yı bağımsız Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ve genel Kafkasya birliği dışında tasavvur etmiyorlar.

****

Çerkeslaer ve Ukrayna Matbuatı (Orijinal Metin)

Makale:Sozati Kansau

… Son savaşta gerek Almanlara ve gerek Ruslara karşı tevcih edilen Ukrayna isyan hareketinin kahramanı Ataman Bulba Borovets … sabık Ukrayna muhariplerinin organı “Meç i Volya” dergisinde  yazdığı makalesinde şöyle diyor :

“Kuban bölgesi Ukrayna ile Kafkasya arasında daimi ihtilaf mevzuu olmuştur. Moskova tarafından imha edilen veya dünyanın her tarafına dağıtılan Çerkesler çok haklı olarak Kuban’ı kendi kanuni anayurtları telakki ediyorlar. Onlar Kuban’a dönmek istiyorlar ve isteyecekler. İstila edilen Kuban topraklarına Moskova tarafından iskan edilen Ukraynalılar, Ruslar ve diğerleri de Kuban’ı kendi vatanları telakki etmeye başladılar ve orada kalmak istiyorlar.

Çerkeslerin Kuban üzerindeki haklarını şüphesiz Türkiye ile Kafkasya müdafaa edecektir. Rusların “hakkını” ise Rusya müdafaa edecektir. Rusya yalnız Rusların ileride de Kuban’da yaşama haklarını değil, aynı zamanda Kuban’ın mutlaka Rusya’ya aidiyetini de müdafaa edecektir. Rusya’daki her rejim Kuban’ı imparatorluğun ayrılmaz bir parçası telakki etmiş ve edecektir.

Ukraynalıların Kuban’daki haklarını da Ukrayna’nın müdafaa etmesi lazımdır. Bu takdirde Kuban meselesi Karadeniz-Hazar havzasında zıddiyetin daimi alevi haline gelebilir. Kuban’daki Ukrayna muhacirleri milli kültür ve hususiyetlerini muhafaza ediyorlar. Bunlar daima Ukrayna’ya temayül göstermişler ve gösterecekler. Rus milliyetine mensup muhacirlerin bir kısmı Rusya’ya temayül gösteriyor, bir kısmı da Kuban’ı Rusya’dan ayrı müstakil bir devlet halinde görmek istiyor. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Kazakiya ismi altında bütün Kazak devletlerinin federasyon mefhumu bile ortaya atılmıştır. Böylelikle Kazak memleketlerinin davası henüz bir sonuca bağlanmamış ve Rus emperyalist politikası cenubun Rus olmayan bütün milletleri arasında daimi anlaşmazlık körükleyebilecek vaziyettedir. Asıl bunu önlemek mecburiyetindeyiz.

Çağdaş siyaset edebiyatında Kuban davasını kağıt üzerinde halleden birçok mefhumlar mevcuttur. Fakat biz en fazla bu mefhumların Kuban’ın asıl sahibi Çerkes halkını sükutla geçtiğine hayret ediyoruz. O sanki yaşayan halkların listesinden çıkartılmaktadır. Kuban’da Çerkes yoktur, binaenaleyh onların davası “halledilmiştir.” Biz bu davanın bu şekilde mütalaa edilmesini gayrı insani ve tamamile haksız telakki ediyoruz. Kuban hakkında mütalaa serdetmek isteyen bir kimsenin evvela onun ilk yerli halkından başlaması ve ancak ondan sonra yeni sakinlerine geçmesi lazımdır.”

Ataman Borovets’in kanaatine göre Kuban davası aşağıdaki 7 maddenin esasları dahilinde halledilmelidir :

“1. Kuban’ın kanuni ve tarihi sahibi Çerkes halkıdır, bu toprağın onun hayat sahası olduğunun kabul edilmesi.

2. Kuban’a daha sonra zorla iskan edilen bütün diğerlerinin Kuban’ın istilacıları değil, fakat Moskof imparatorluğunun o devirde başlayan deportasyon siyasetinin kurbanları addedilmeleri. Bu sınıfa Kuban’ın Rus sömürgesi şeklinde kalmasını isteyen ve Rusya tarafından hususi olarak sömürme, iskan, idare işlerinde çalıştırılmak için iskan edilen elemanlar dahil değil.

3. Çerkesler’in Kuban’a dönmesi ve müstakil Çerkes devletinin kurulması.

4. Kuban’ın Ukraynalı sakinlerinin davası Ukrayna ve Kuban hükümetleri arasında dostane müzakere yoluyla halledilmelidir. Böylelikle Ukraynalılarla Çerkeslerin makul ve dürüst politikaları neticesinde Kuban’daki Ukraynalı muhacirlerin Kuban toprağının müşterek iyiliği için kendi hisselerine düşen vazifeleri yapmak suretile burada yaşamaya devam imkanları bulunabilir.

5. Eğer Ukrayna-Çerkes müzakereleri neticesinde Ukraynalıların Kuban’da yaşamaya devam etmeleri hususunda anlaşmaya varılacak olursa, Ukraynalılara demokrasi esasları dahilinde Avrupa’nın doğusunda teşekkül edecek yeni İsviçre’nin müsavi vatandaşlarının bütün vasıfları garanti edilmelidir.

6. Kuban’daki Rus muhacirlerinin davasını Çerkeslere düşman bir halkın ve devletin mümessilleri olmaları itibarile bizzat Çerkesler’in halletmeleri lazımdır. Emperyalist Rus elemanlarına Kuban’da yer yoktur. Fakat Kuban’ın Moskova’dan ayrı, müstakil platformunu kati olarak kabul eden başka Rus muhacirlerine dördüncü ve beşinci maddelere göre muamele yapılmalıdır. Yalnız Kuban’da kalmaları hususundaki anlaşma Moskova ile değil, Kuban’daki herhangi bir Rus komitesiyle aktedilmelidir. Çünkü hiçbir Rus hükümeti böyle bir anlaşmayı kabul etmeyecektir.

7. Devlet şekilleri ve Kuban’ın diğer devletlerle birlik ve federasyon meseleleri teşrii aktlar ve yeni selahiyetli Kuban hükümetinin kararlarıyla halledilmesi icap eder.”

Ataman Bulba Borovets’in kanaatine göre hür Ukrayna’nın politikası böyle haklı esaslar üzerinde kurulacak olursa Ukrayna’nın elde edebileceği kazançlar şunlardır :

“1. Moskova’nın bize yüklettiği ‘istilacı-emperyalist rezaletinin’ lekesini Ukrayna milletinin üzerinden silecek,

2. Sulh ve kanun yoluyla keskin Kuban davasını basitleştirerek, normal bir hale getirecek,

3. Kendisine Çerkesler’in, bütün Türk aleminin ve bütün Kafkasya’nın samimi dostluğunu temin edecek,

4. Ukrayna, Kafkasya ve Türkiye arasında müstakbel daimi ihtilafların sebebini bertaraf edecek ve bütün mahkum milletlerin vahit komünist ve Rus aleyhdarı cephesinin kurulmasına hizmet edecek,

5. Avrupa’nın doğusunda yeni ve adil sosyal-siyasi nizamın kurulması için esaslar koyacak,

6. Bu yeni nizamın sağlam temeller üzerinde kurulmasını temin edecek ve doğunun bütün hür milletlerinin saadet ve refah yolunu açacak,

7. Dünya sulhuna, umumi inkişafa ve bütün beşeriyetin dostane işbirliğine muazzam yardımı dokunacak.”

… Ve nihayet, ne anayurtta kalan ne de düşman zoruyla vatanlarını terketmek mecburiyetinde kalarak Yakın ve Orta Doğu’nun muhtelif memleketlerine yerleşen ve asıl vatanlarına dönmek ümidini besleyen Şimali Kafkasyalılar Çerkesistan’ı müstakil Şimali Kafkasya Cumhuriyeti ve umumi Kafkasya vahdeti dışında tasavvur ediyorlar.

Kaynak : Birleşik Kafkasya, Mart-Nisan 1953, Münih

Derleyen ve sadeleştiren: Dr. Ömer Aytek Kurmel

Cherkessia.net, 19 Mayıs 2017