Atalarımızın diğer halklarla birlikte kurduğu bu ülkede dilimizi, kültürümüzü, bizi biz yapan değerlerimizi, kendi imkanlarımız dahilinde, devlet eliyle yürütülen asimilasyoncu politikalara rağmen, yaşamaya, yaşatmaya ve yeni nesle aktarmaya çalıştık.

Her ne kadar biz bu gerçeğe gözlerimizi kapatsakda, Çerkes Dili açısından bugün gelinen nokta, iplerin artık bizim elimizde olmadığı gerçeğini gözler önüne seriyor. 

Buna istinaden Çerkes Dili’nin devlet eliyle yaşatılması ve desteklenmesinin artık zamanı gelmiştir. Bu doğrultuda vatandaşı olduğumuz, vergisini verdiğimiz Türkiye Cumhuriyeti Devlet'inden Uzunyayla Çerkesleri olarak TRT Çerkes’in açılmasını talep ediyoruz. 

TRT Çerkes açıldığı ttakdirde devletle olan hukukumuz yeni dönemde yeniden tanımlanmış olacaktır. 

TRT Çerkes açıldığı takdirde, Çerkes Dili yasal resmi bir zemine oturacak, böylelikle de daha önceki devlet politikalarının da etkisiyle yerleşen “Çerkesçe ne işine yarayacak” perspektifinin ortadan kalkmasına ve ebeveynlerin anadil konusunda daha hassas ve duyarlı olmalarına zemin hazırlayacaktır.

TRT Çerkes açıldığı takdirde, hali hazırda Kayseri Erciyes Üniversitesi ve Düzce Üniversitesi’nde bulunan Çerkes Dili Edebiyatı bölümü mezunları ve diğer üniversitelerin radyo ve televizyon programlarından mezunlar için iş sahası açılacaktır. 

Yukarıdakilere ek olarak TRT İç Yayınları bünyesinde 13 kanalda Türkçe, Kürtçe, Arapça ve İngilizce olmak üzere 4 ayrı dilde yayın yapmakta, TRT Dış Yayınlar bünyesinde ise Türkçe dışında 41 dünya dilinde 24 saat internet haberciliği yapılmakta ve bu diller için bütçe ayrılmaktadır. Fakat vatandaşı olduğumuz Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kaybolması muhtemel diller kategorisinde yer alan dilimizde (Çerkes Dili’nde) yayın yapmaması, Türkiye Çerkesleri adına anlaşılır ve kabul edilebilir bir durum değildir.

Bu doğrultuda 16 Eylül’de Kayseri’de gerçekleştirilecek TRT Çerkes Açılsın konulu mitinge tüm Çerkes halkını ve Çerkes dostlarını bekliyoruz. 

Yağan İbrahim’in deyişiyle “Birlikteysek güçlüyüz, tek kaldığımızda…bu hepimizin sonu.”

Merzey Erol- Düzce Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Çerkes Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi.

***

Сыт ЩхьэкIэ ТРТ Черкес Дыхуей, Сыт ЩхьэкIэ ТРТ Черкес Ӏуедгъэхын Хуей?

Ди адэшхуэхэм адрей лъэпкъхэри ягъусэу яухуа мы къэралым ди бзэр, ди хабзэр зэрытхузэфIэкIкIэ, тхъумэу икIи щӏэблэми бзэр ӏурытлъхьэну, хабзэр хэтлъхьэну яужь дитащ. Езы къэралым хабзэкIэ къытпиубыду щытами. 

Ди гу къызэреуэщи, нобэ дыкъызынэсам дэ дымылъагъу хуэдэу зытщӏыми бзэр куэдым зэрытӏэкӏэкӏар, щӏэблэм бзэри хабзэри зэрамыщIэжыр нахуэщ. 

Мы ӏуэхугъуэм дэ дыпэмылъэщыфу щыхъуакIэ, дыщыпсэу къэралым мы ӏуэхугъуэр гурыдгъэIуэн икIи етхьылIэн хуейщ. Мыбы къыхэкIыу, мы къэралым дырицIыхумэ, къэралыми налог щытӏихкӏэ дэ ӏузуняйла Адыгэхэми ТРТ Черкес дыхуейщ жыдоIэ. 

ТРТ Черкес ӏуахымэ къэралымрэ ди зэхуаку дэлъ зэпыщIэныгъэр дызэрихьа мы лъэхъэнэ щIэпсым аргуэру зэгъэпэщыжа хъужынущ.

ТРТ Черкес ӏуахымэ Адыгэбзэр Тырку къэрал хабзэм екIуу икIи дищтэу хъунущ. Апхуэдэу щыхъукIи цӏапӏу къежьа “Адыгэбзэр сыткIэ щхьэпэну” егупсысыкӏэр игъэкIуэдыжынущ. Мы егупсысыкӏэр щыкӏуэдам, адэ-анэхэм сабийм адыгэбзэ ирагъащIэу къэхъужынущ.

ТРТ Черкес ӏуахымэ нобэ Къайсэр Эрджиес Университетымрэ, Дюзджэ Университетым щыдиIэ Адыгэбзэ къудамэхэр къэзыухахэм икIи нэмыщI университетхэм я радио телебизор къудамэхэр къэзыухахэм IуэхущIапIэ яхуэхъунущ.

Мыбыхэм нэмыщIу ТРТ’м къэрал кIуэцIым канал зэхуэщхьэху 13-м бзиплI щхьэхуэкIэ (Тыркубзэ Куртыбзэ Арапыбзэ икIи Инджылызыбзэ) телэвизор программэ щещI. Къэрал кIуэцIым щищI програмхэм нэгъуэщIу ТРТ’м Тыркубзэм нэмыщI бзэ 41 кIэ махуэ псом (сыхэт 24 кIэ) интернат хъыбар ещI икIи мы бзэхэм папщIэ б¬юджет яхухех.

Ау кIуэдыныФэ зэраплъ бзэхэм хабжэ АдыгэбзэкIэ зы канал зэрыдимыIа мы цIэпIагъэр Тыркум щыпсэу Адыгэхэм къыдгурыIуэкъым икIи яхуддэкъым.

Мы жытIахэм къахэкIыу ФокIадэм и 16-м Къайсэр щекIуэкIыну ТРТ Черкесым теухуа зэIущIэм Адыгэ псори, Адыгэр фIыуэ зылъагъу цIыху псори фыкъыдогъэблагъэ. 

Ягъэн Ибрэхьим зэрыжиIащи “Дызэкъуэтмэ дылъэщщ, зырызу дыкъанэу щытмэ ди унэгъуэбжэр къыхуэтщӏыжащ”. 

Мэрзей Ӏерол - Дюзджэ Университет - Адыгэбзэ Къудамэм и Магистра ЕджакIуэ