Samuel Huntington 1828-2000 yılları arasında dünya çapında üç demokratikleşme dalgası tanımladı.

Sırada dördüncü dalga mı var?

BİRİNCİ DALGA (1828-1922)

İlk dalga aynı zamanda en uzun olandı. Amerikan ve Fransız devrimleriyle başladı. Sona erdiğinde dünya üzerindeki demokrasi sayısı 29 idi.

Demokratikleşme dalgası 1922’de Mussolini’nin iktidara gelmesiyle tersine döndü. 1942 yılında demokratik devletlerin sayısı 12’ye indi.

İKİNCİ DALGA (1945-1962)

İkinci dalga 1945 yılında demokrasilerin zaferiyle başladı. De-kolonizasyon süreciyle devam etti. 1962 yılında doruğa çıktığında 36 ülke demokrasiyle yönetiliyordu.

Onu ters dalga izledi. 1962-1975 arasında demokratik ülke sayısı 30’a düştü.

ÜÇÜNCÜ DALGA (1975-2000)

20. yüzyılın son çeyreğinde yedi bölgedeki trendler birleşerek üçüncü dalgayı doğurdu.

1970’lerin ortasında Güney Avrupa’da sağcı otoriter rejimlerin düşüşü …

1970’lerin sonuyla 1980’lerin sonu arasında Latin Amerika’da askeri diktatörlüklerin yerlerini seçilmiş sivil hükümetlere bırakması …

1980’lerin ortasından itibaren Doğu ve Güney Asya’nın bazı bölgelerinde otoriter rejimlerin zayıflaması …

1980’lerin sonunda Doğu Avrupa’da komünist rejimlerin çöküşü …

1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılması ve 15 post-Sovyet cumhuriyetin kurulması …

1990’ların ilk yarısında Sahara-altı Afrika’nın birçok bölgesinde tek-parti rejimlerinin güç kaybetmesi …

Nihayet, 1990’lı yıllarda bazı Ortadoğu ülkelerinde zayıf ama göze görünür özgürleşme eğilimi.

Ne var ki üçüncü dalgaya mensup ülkelerin çoğu sağlam demokrasiler kuramadılar veya kazanımlarını koruyamadılar. Tek istisna Orta Avrupa (Vişegrad Dörtlüsü) ve Baltık ülkeleriydi. 

UFUKTA DÖRDÜNCÜ DALGA GÖZÜKMÜYOR 

Doğu bloğunun çökmesinden sonra demokrasinin yayılıp başat sistem haline geleceğine dair beklentiler gerçekleşmedi. Tersine, demokratik ve otokratik ögeleri bir arada taşıyan hibrid rejimler ortaya çıktı.

Gözlemcilere göre ufukta dördüncü demokratikleşme dalgası gözükmüyor. 

Dünyanın değişik bölgelerinde münferit süreçlerin yaşanabileceği ama bunların dalga olarak tanımlanabilecek bir bütünlüğe erişemeyeceği görüşündeler. 

Hibrid rejimlerin sayısının artacağı konusunda hem fikirler.